Lees hier het interview met Pulcinella voor Zone 03.

Het lijkt wel of de televisie, computergames, Studio 100 en de Disney-fabriek de pure sprookjes verdreven hebben naar fabeltjesland. Wanneer je de open kindermonden ziet bij een voorstelling van Pulcinella, besef je echter al gauw dat het sprookje onsterfelijk is. En dat kinderen meer dan ooit nood hebben aan een magisch rustpunt.

Vertellen zit Lieve Joos in het bloed. Na een kindvriendelijke start als kleuterjuf, begon ze in 1979 als vertelster van het Sprookjeshuis in Deurne. Het was daar dat ik voor het eerst in de ban raakte van de pure kunst van het sprookjesvertellen. Nooit eerder had ik kinderen zo zien opgaan in een magische wereld van kabouters, mooie prinsessen, helden en sprekende kikkers. Voor ze het in de gaten hadden, wandelden ze rond in sprookjesland, met twinkelende ogen en ingehouden adem. En dat met een minimum aan attributen, met enkel een warme stem en een groot improvisatietalent. De eerder lawaaierige kinderen liet zich gewillig meevoeren door hun eigen fantasie.
Met het sprookjescollectief Pulcinella sloeg Lieve Joos vorig jaar een nieuwe bosweg in, met een rugzak vol ervaring en héél veel goesting. Zij schaakte verschillende muzikanten om haar woorden kracht bij te zetten en een zangeres om de luisteraartjes te betoveren. Dankzij professionele muzikanten zoals Steven Michielsen (percussie),en Fhilip Vlemmings gitaar en Jessie Willemse(zang) komt de sprookjesmagie tot leven.
Pulcinella mocht de boel al opvrolijken op de Cultuurnacht, Zuiderzinnen, in het Suske & Wiske-museum, in Bokrijk en vele culturele centra en Alden Biesen(vertelfestival)

Waarom koos je ervoor om met muzikanten te werken?

“Sprookjes moet je nooit uitleggen, en ze hebben niet veel extra’s nodig. Maar met muziek kan je accenten gaan leggen en de sfeer mee bepalen, zodat kinderen nog sterker meegezogen worden. Vroeger hoorde ik steeds al muziek in mijn hoofd bij elk sprookje. Mijn muzikanten maken de sprookjes springlevend, ze zorgen voor de extra spanning en mysterie. En onze fantastische zangeres Jessie zorgt voor nog méér magische momenten. Ieder van ons heeft een gelijkwaardige rol om een sprookje tot leven te brengen.”

Hebben kinderen nog sprookjes nodig in deze tijd?

“Heel zeker. Sprookjes zijn bijzonder waardevol in de opvoeding van het kind omdat er oerelementen in verweven zitten. Ze zijn ook antroposofisch gericht: de figuren staan voor temperamenten die in ieder van ons aanwezig zijn. Kinderen identificeren zich snel met iets of iemand. Sprookjes zijn dan ook niet zomaar verhaaltjes, ieder woord heeft belang. Dezelfde elementen zie je steeds terugkeren, zoals het donkere bos en het pad. Die staan symbool voor de levensweg en de moeilijkheden die moeten overwonnen worden. Er is ook steeds een held die de confrontatie aangaat, en uiteindelijk een oplossing en een goed einde. Op een speelse manier komen zo universele thema’s aan bod. Daarnaast is het belangrijk dat vertellen het schoolprogramma aanvult, aangezien fantasie daarin niet zo’n grote rol speelt. In die zin zorgen sprookjes ook voor een rustpunt. Ik zie het letterlijk gebeuren: de ademhaling verandert, de monden gaan open, hun ritme vertraagt echt. Ik geloof dat dit helend kan werken.
Bovendien vertel ik om het vertellen zelf. Kinderen hebben daar behoefte aan. Hun fantasie wordt geprikkeld, en hun taalgevoel gestimuleerd. Het helpt ook in de groei van hun creativiteit, initiatief, samenspel, woordenschat en het verwerken van verhalen.”

Hoe leid je rumoerige kinderen binnen in de sprookjeswereld?

“Eerst laat ik hen in de juiste sfeer komen, zodat ik hen kan laten binnenzweven in die magische wereld. We gebruiken enkel suggestieve en mysterieuze hulpmiddelen, zoals een koffer die toe is, een bezem, kaarsen, of perkament. De fantasie van kinderen is groot genoeg, dus je moet niet alles voorkauwen. Kinderen zijn geen passieve massa. Ze fluisteren, zuchten, houden hun adem in… Hoe groter de kinderen, hoe sneller ze zoiets hebben van ‘Pffff, sprookjes!’, maar ook zij zijn heel snel te boeien. Mijn ervaring is dat kinderen altijd anders buitengaan dan ze zijn binnengekomen. Je hebt dan iets getoverd dat er al zit, maar tegenwoordig te weinig gevoed wordt.”

Je hoort vaak dat de kinderen tegenwoordig ‘moeilijker’ zijn dan vroeger. Merk je daar iets van?

“Helemaal niet. Ze zijn wel veel mondiger, maar dat vind ik net goed. Dat is veel interessanter wanneer je met hen gaat filosoferen bijvoorbeeld. Maar misschien hebben sommige leerkrachten het wel moeilijker nu, omdat er veel meer interactie is, en daar moet je mee kunnen omgaan. Je moet kunnen inspelen op de reacties en het kind aanspreken op zijn eigen niveau. Sprookjes zijn natuurlijk wel dankbaar om mee te werken, omdat kinderen intuïtief de beeldentaal begrijpen. Ze denken in voorstellingen in plaats van begrippen. In de eerste plaats moet je kinderen dus begrijpen en weten hoe zij denken. Daar heb ik weinig problemen ben, want ik ben eigenlijk een groot kind.”

Wat staat er op het Pulcinella-menu? En wie mag er mee-eten?

“Onze doelgroep is iedereen, van 3 tot 99 jaar. We vertellen voor bejaarden, mindervaliden, migrantenjongeren en kinderen, telkens met een aangepast programma. Op onze witte wolk reizen we tot bij iedereen die het wil.
We hebben verschillende vertelprogramma’s, onder andere over heksen, prinsen en prinsessen, draken, Oosterse en Russische sprookjes, paddestoelen en kabouters, trollen, en veel meer. Aan de vertelsessies kunnen we workshops vasthaken. Zo kunnen we bij het heksenthema kruidentaartjes bakken, bij de trollen-sessie horen opdrachtjes in de natuur, of we kunnen een bijenthema brengen bij het verhaal van Goudlokje en de 3 beren. Vooral onze muziekworkshops zijn populair. De kinderen krijgen uitleg over de instrumenten, ze maken kennis met ritmiek, en mogen ze uiteraard zelf bespelen. De mogelijkheden zijn dus bijzonder groot.
Nieuw is ons schimmenspel voor kleuters. Dat brengen we voor de eerste keer in bibliotheek Permeke . En we werken ook aan een uitbreiding van ons repertoire met ‘Romeo en Julia’, voor een doelgroep van 13- tot 15-jarigen. Ik ben nu al benieuwd naar de reacties. Spannend!”

Wie er even tussenuit wil naar Sprookjesland, kan beroep doen op reisbureau Pulcinella. Het enige wat je moet meebrengen is je fantasie, voor al de rest wordt gezorgd. Je verblijft in vijfsterrenkastelen, reist met vliegende tapijten, mag de mooiste prinsen of prinsessen kussen en de wonderlijkste avonturen beleven…

Er zijn ook twee mooi geillustreerde boekjes in de maak!

interview zone 03 door Bie Van Laer